Wyrok SN z dnia 21 maja 2010 r., sygn. II CSK 628/09

Zgodnie z art. 398²⁰ zdanie pierwsze k.p.c., sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Zasada ta obowiązuje nie tylko sąd, ale i strony, które nie mogą skutecznie oprzeć skargi kasacyjnej - od wyroku wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy - na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa dokonana przez Sąd Najwyższy. Skoro więc Sąd Najwyższy uznał już, że kwalifikacja ewentualnego przyczynienia się powódki do powstania szkody wymagała oceny w płaszczyźnie podstawy odpowiedzialności sprawcy szkody i jako podstawę tę wskazał art. 429 k.c., to Sąd Apelacyjny nie mógł dokonać wykładni art. 362 k.c. w sposób odmienny i przyjąć - jak oczekiwał tego skarżący - że przyczynienie to winno być rozważone wyłącznie przez pryzmat art. 474 k.c. 

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)

SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)

SSN Katarzyna Tyczka-Rote

Protokolant Anna Wasiak

w sprawie z powództwa K. S. C. - Spółki Akcyjnej w T. przeciwko Skarbowi Państwa - Izbie Celnej w S. oraz Izbie Celnej w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 21 maja 2010 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w S. z dnia 20 maja 2009 r.,

oddala skargę kasacyjną i zasądza od pozwanego na rzecz powódki 3.600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 1 czerwca 2005 r. uwzględnił powództwo Cukrowni „O.” S.A. w O. o zasądzenie od Skarbu Państwa Izby Celnej w S. i Izby Celnej w W. odszkodowania w kwocie 3 162 271,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lutego 2003 r. i kosztami procesu za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w S., którzy przy wykonywaniu powierzonych im czynności poświadczyli, w zamian za korzyść majątkową, nieprawdę w dokumentach celnych o dokonaniu eksportu cukru, który faktycznie nie nastąpił.

Sąd Okręgowy ustalił, że powódka na podstawie zawartej w dniu 8 października 1998 r. umowy komisu zleciła Marcinowi M. sprzedaż eksportową cukru. W umowie tej komisant przyjął na siebie odpowiedzialność za dokonanie odprawy celnej. Według uzgodnień stron, rozliczenie pomiędzy nimi miało nastąpić po dostarczeniu komitentowi przez komisanta dokumentów eksportowych VAT i SAD. W okresie od 19 do 29 października 1988 r. Marcin M. wystawił 22 faktury eksportowe na sprzedaż 550 ton cukru białego importerowi holenderskiemu za sumę 577.675 zł. Cukier ten w rzeczywistości nie został wywieziony za granicę. Dokumenty mające potwierdzić jego eksport (SAD oraz ewidencja towarów wyprowadzonych z polskiego obszaru celnego) zostały sfałszowane przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w S. Oddział w K. W związku z powyższym, Inspektor Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej w Ł. decyzjami z dnia 27 czerwca 2001 r. określił wobec powódki opłatę sankcyjną w wysokości 100 % wartości cukru sprzedanego po cenie niższej od ceny minimalnej w łącznej kwocie 940.500 zł i ustalił odsetki od tej należności w kwocie 471.100,60 zł oraz opłatę sankcyjną z tytułu wprowadzenia cukru ponad limit w ramach kwoty A w II i III kwartale 1999 r. w kwocie 940.500 zł z odsetkami w wysokości 255.054,20 zł. Decyzjami Inspektora Kontroli Skarbowej w Ł. powódka obciążona została 7 % podatkiem VAT za miesiące czerwiec i grudzień 1997 r. oraz luty - kwiecień 1998 r., dodatkowym zobowiązaniem podatkowym z tytułu podatku VAT za powyższe miesiące oraz odsetkami za zwłokę - łącznie kwotą 555.116,70 zł. Powódka uregulowała należności wynikające z powyższych decyzji w łącznej kwocie 3.162.271,50 zł.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy uznał, że spełnione zostały określone w art. 415 w zw. z art. 417 k.c. przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną powódce przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Powódka została obciążona należnościami publicznoprawnymi z uwagi na to, że wbrew jej wyraźnej woli cukier nie został wyeksportowany. Gdyby nie niezgodne z prawem działanie funkcjonariuszy Urzędów Celnych w W. oraz w S. (stwierdzone prawomocnym skazującym wyrokiem sądu karnego), powódka nie pozostawałaby w błędnym przekonaniu, że cukier nie został wyeksportowany, a w konsekwencji zastosowałaby wymagane stawki cenowe i podatkowe, unikając w ten sposób szkody w postaci nałożonych na nią sankcji.