Uchwała SN z dnia 13 października 2010 r., sygn. III CZP 64/10

Sąd Najwyższy w składzie: SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSA Jan Kremer SSN Katarzyna Tyczka-Rote

w sprawie z wniosku Urszuli D. przy uczestnictwie Janiny M., Marzeny M., Krzysztofa T., Marka T. i Małgorzaty T. o stwierdzenie nabycia spadku, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 13 października 2010 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w L. postanowieniem z dnia 24 marca 2010 r.,

"Czy w sytuacji, gdy w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku Sąd nie zaznaczył, iż nabycie spadku nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza, dopuszczalne jest wniesienie apelacji w tym przedmiocie?"

podjął uchwałę:

Nie jest dopuszczalna apelacja co do braku w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki, że przyjęcie spadku nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza.

Uzasadnienie

Mimo dziedziczenia spadku przez wszystkich spadkobierców z dobrodziejstwem inwentarza, Sąd pierwszej instancji w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie zawarł wzmianki o sposobie nabycia spadku. Z tego tylko powodu jedna z uczestniczek postępowania wniosła apelację, w której zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisu § 145 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249; dalej: jako "regulamin sądowy"). Zgodnie zaś z tym przepisem: "W przypadku nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, należy to zaznaczyć w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku".

W toku postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy w L. powziął poważne wątpliwości co do dopuszczalności apelacji w wypadku niezaznaczenia przez sąd w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, że spadek został nabyty z dobrodziejstwem inwentarza i w związku z tym - na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. - przedstawił je w postaci zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy wskazał, że podzielając koncepcję, według której, sąd ma obowiązek orzec o dziedziczeniu spadku z dobrodziejstwem inwentarza w sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, należałoby w razie zaniechania takiego rozstrzygnięcia przyjąć, iż w rachubę wchodzi wówczas możliwość złożenia wniosku o uzupełnienie postanowienia na podstawie art. 351 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Za takim rozwiązaniem problemu przemawia też argument, że rozstrzygnięcie o nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza ma charakter akcesoryjny w stosunku do głównej treści orzeczenia, to jest wobec orzeczenia o nabyciu spadku. Powstają jednak co do tej kwestii wątpliwości, gdyż w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter niepodzielny, co oznacza niedopuszczalność zaskarżenia jednej jego części bez zakwestionowania całości rozstrzygnięcia. Poza tym brak stwierdzenia, że nabycie spadku nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza można byłoby traktować jako wyraz stanowiska sądu, iż nabycie spadku nastąpiło wprost, a tym samym należałoby dopuścić możliwość wniesienia apelacji od takiego rozstrzygnięcia.