Wyrok SN z dnia 16 września 2009 r., sygn. I UK 105/09

Wypadek komunikacyjny pracownika objętego zadaniowym czasem pracy, w drodze pomiędzy jednym a drugim miejscem świadczenia pracy, jest wypadkiem przy pracy.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Małgorzata Gersdorf, Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 wrześ­nia 2009 r. sprawy z odwołania Marii S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O.W. z udziałem zainteresowanych Żanety S. i Tobiasza S. o jednorazowe odszkodowanie, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wy­roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu z dnia 22 grudnia 2008 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną

zasądził od organu rentowego na rzecz Marii S., Żanety S. i Tomasza S. tytu­łem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego kwoty po 120 (sto dwadzieścia) zł.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 22 lipca 2008 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu oddalił odwołanie Marii S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w O.W. z dnia 13 lutego 2008 r. odmawiającej wnioskodawczyni prawa do jednorazowego odszkodowania z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym w dniu 13 listopada 2007 r. jej mężu Hieronimie S.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że Hieronim S. był pracownikiem Nadleśnictwa K. zatrudnionym na stanowisku podleśniczego. W dniu 13 listopada 2007 r. rozpoczął pracę o godzinie 7³⁰ w Leśnictwie B. W tym dniu jego praca polegała na nadzorze prac związanych z pozyskaniem i wydawaniem drewna z oddziałów [...] Leśnictwa B. i wystawianiem kwitów na wywożone drewno przy użyciu rejestratora. W trakcie wy­konywanej pracy Hieronim S. dwukrotnie telefonował do leśniczego Andrzeja F., którego poinformował, że w godzinach popołudniowych dowiezie dokumenty rozcho­dowe (kwity wywozowe) drewna, drukarkę i rejestrator do kancelarii Leśnictwa B. i wtedy przekaże informacje dotyczące wywozu drewna z minionego dnia. Po pracy Hieronim S. wrócił do domu aby zjeść obiad. Po obiedzie około godziny 1530 wyje­chał z domu (z miejscowości S.) samochodem prywatnym do Leśniczówki B. Pod­czas jazdy na łuku drogi jadący z naprzeciwka samochód zjechał na pas ruchu, po którym poruszał się Hieronim S. i zderzył się z jego samochodem. W wyniku zderze­nia obaj kierujący ponieśli śmierć na miejscu. Zespół powypadkowy uznał to zdarze­nie za wypadek przy pracy. Państwowa Inspekcja Pracy w trakcie kontroli przeprowa­dzonej w dniach 21 listopada i 4 grudnia 2007 r. w Nadleśnictwie K. w związku z wy­padkiem z dnia 13 listopada 2007 r. nie stwierdziła nieprawidłowości w protokole ustaleń okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Obowiązujący w Nadleśnictwie K. regulamin pracy ustala czas pracy w leśnictwach w okresie od 1 listopada do 28 lutego w godzinach od 7³⁰ do 15³⁰, a w pozostałej części roku - od 7⁰⁰ do 15⁰⁰. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy obejmujący pracowników Nadleśnictwa przewi­dywał z kolei, że czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach leśnicze­go, podleśniczego, gajowego i strażnika leśnego jest określany w miarę ich zadań. Wezwany na miejsce zdarzenia patrol policji w trakcie oględzin zwłok Hieronima S. nie znalazł żadnych dokumentów związanych ze sprzedażą drewna ani rejestratora. Okazało się, że elektroniczny rejestrator został pozostawiony w garażu Leśnictwa B., zaś dokumenty (tzw. kwity) nie odnalazły się w ogóle. Poszkodowanego łączyła z Nadleśnictwem K. umowa o używanie do celów służbowych samochodu prywatnego niestanowiącego własności pracodawcy.

Przy takich ustaleniach faktycznych Sąd pierwszej instancji uznał, że zdarze­nie z dnia 13 listopada 2007 r. było niewątpliwie zdarzeniem nagłym i wywołanym przyczyną zewnętrzną. W ocenie Sądu Rejonowego nie miało ono jednak związku z pracąw rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpiecze­niu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.; dalej ustawa wypadkowa). Wypadek komunikacyjny, któremu uległ Hieronim S. nie zdarzył się podczas lub w związku z wykonywaniem przez niego zwykłych czynności lub poleceń przełożonych ani też podczas lub w związku z wyko­nywaniem przez niego czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia. Postę­powanie dowodowe wykazało, że poszkodowany podczas zdarzenia nie miał żad­nych dokumentów związanych z wywozem drewna z lasu ani też rejestratora i drukarki, a nadto jechał na spotkanie z leśniczym, który przebywał akurat na urlopie wy­poczynkowym. W ocenie Sądu pierwszej instancji, nie został również zachowany związek przestrzenno-czasowy pomiędzy wypadkiem a pracą, gdyż pracownik w chwili zdarzenia nie był w drodze pomiędzy siedzibą pracodawcy a miejscem wyko­nywania obowiązków służbowych. Okoliczność, że wypadek komunikacyjny zdarzył się w drodze z miejsca zamieszkania pracownika w miejscowości S. (które nie może być uznane za siedzibę pracodawcy) do miejsca świadczenia pracy w Leśnictwie B., wyklucza uznanie jakoby mąż wnioskodawczyni uległ wypadkowi przy pracy. W tym względzie Sąd pierwszej instancji powołał się na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2006 r., II UK 101/06 (OSNP 2008 nr 1-2, poz. 20), że wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywa­nia obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie jest wypadkiem przy pracy w ro­zumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy wypadkowej, nawet wtedy, gdy pracownik świad­czy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy. W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że decyzja organu rentowego odmawiająca wnioskodawczyni przyznania jed­norazowego odszkodowania związanego ze śmiertelnym wypadkiem komunikacyj­nym jej męża, była prawidłowa.