Wyrok SN z dnia 3 lutego 1998 r., sygn. I CKN 478/97

Nieważność umowy poręczenia udzielonego bez ograniczenia do odpowiedzialności z majątku wspólnego lub odrębnego i bez zgody małżonka poręczyciela, jest ograniczona do części dotyczącej majątku wspólnego.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z powództwa Hanny W. przeciwko Bankowi Gospodarki Żywnościowej Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. – Syndykowi masy upadłości Banku Spółdzielczego Rzemiosła w P. w upadłości i Bronisławowi W. o ustalenie nieważności umów poręczenia na skutek kasacji pozwanego Banku Spółdzielczego Rzemiosła w P. w upadłości od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 1997 r. I ACa 28/97 – zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zmieniając wyrok Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 3 października 1996 r. I C 377/96 w punkcie I, dodał do jego treści słowa: o ile dotyczy majątku wspólnego małżonków Bronisława W. i Hanny W.; oddalił kasację w pozostałym zakresie i zniósł między stronami koszty procesu za wszystkie instancje.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w Warszawie po rozpoznaniu sprawy z powództwa Hanny W. o ustalenie nieważności umów poręczenia wyrokiem z dnia 3 października 1996 r. ustalił nieważność trzech umów poręczenia zawartych przez pozwanego Bronisława W. z Bankiem Spółdzielczym Rzemiosła w P. – obecnie w upadłości. Ponadto nakazał od pozwanych pobrać kwotę po 470,41 zł tytułem nieuiszczonego wpisu. Rozstrzygnięcie swe oparł Sąd na następujących ustaleniach.

W okresie od lipca 1991 r. do maja 1992 r. włącznie pozwany poręczył trzykrotnie spłatę kredytu zaciągniętego w wymienionym Banku każdorazowo w wysokości czterech miliardów złotych. Według niekwestionowanych twierdzeń powódki czynności te dotyczyły majątku wspólnego małżonków Bronisława i Hanny W. i ze względu na brak jej zgody były nieważne.

Sąd Wojewódzki ustalił, że w 1991 r. pozwany prowadził działalność gospodarczą w zakresie handlu i osiągnął obroty roczne 75 miliardów złotych oraz dochód w wysokości 6,5 miliarda złotych, przeznaczany na spłacanie kredytów zaciągniętych na tę działalność. Poręczenia zostały w takiej sytuacji uznane za czynność zarządu majątkiem wspólnym, przekraczającą zwykły zakres. Brak zgody małżonki poręczyciela powodował ich nieważność, przy czym jako podstawę prawną Sąd pierwszej instancji powołał przepisy art. 36 i art. 37 § 3 kro. Wobec uznania przez stronę pozwaną powództwa w części ponad sumę przekraczającą zakres zwykłego zarządu, Sąd Wojewódzki wyraził pogląd o niedopuszczalności ustalenia nieważności poręczenia w części.

Pełnomocnik działającego w sprawie syndyka masy upadłości Banku w apelacji podnosił zarzuty dotyczące wysokości osiągniętych dochodów pozwanego Bronisława W. jako mających wpływ na zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym, niedopuszczalności uznania za nieważne umowy poręczenia w części oraz wytykał błędność poglądu o charakterze poręczenia jako czynności prawnej jednostronnej i niepodzielnej.