Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 3 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.5.2023.1.JJ

Uznanie czynności świadczonych na rzecz ZASI i ASI za usługi zwolnione od podatku VAT

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 stycznia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT do świadczonych przez Państwa usług.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest spółką osobową, będącą przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Wnioskodawca podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce oraz posiada status czynnego, zarejestrowanego podatnika podatku od towarów i usług (dalej: VAT) w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o podatku od towarów i usług, ustawa o VAT).

Przedmiotem przeważającej działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest działalność prawnicza (PKD 69.10.Z). Przedmiotem pozostałej działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest także pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (70.22.Z) oraz pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, gdzie indziej niesklasyfikowana (74.90.Z) i pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane (85.59.B).

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawcy, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, świadczone są usługi kompleksowej obsługi prawnej oraz obsługi podatkowej, polegające m.in. na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych oraz podatkowych, opracowywaniu oraz opiniowania umów, występowaniu przed sądami oraz urzędami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy, reprezentacji klientów w negocjacjach oraz przed organami państwowymi. Dodatkowo należy wskazać, że Wnioskodawca, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie wskazanym powyżej, korzysta z usług świadczonych na jego rzecz przez podwykonawców oraz posługuje się osobami zatrudnionymi na podstawie umów o pracę oraz innych umów cywilnoprawnych.

Wnioskodawca, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawarł umowy na prowadzenie obsługi prawnej z innym podmiotem – spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej będącej alternatywną spółką inwestycyjną (dalej: ASI). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, z którą Wnioskodawca zawarł umowy na prowadzenie obsługi prawnej jest jednocześnie podmiotem zarządzającym ASI, przy czym jest zewnętrznie zarządzającym (dalej: Zarządzający ASI, ZASI), o którym mowa w art. 8b ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: ustawa o funduszach). Wynika to z faktu, że zgodnie z art. 8b ust. 2 pkt 2 ww. ustawy zarządzającym alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadzącej działalność w formie spółki komandytowo-akcyjnej, może być wyłącznie spółka kapitałowa będąca jej komplementariuszem, działająca jako zewnętrznie zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną.

Mając na uwadze przepisy ustawy o funduszach, a także treść art. 140 § 1 Kodeksu spółek handlowych, podmiotem uprawnionym do prowadzenia spraw alternatywnej spółki inwestycyjnej będącej spółką komandytowo-akcyjną jest komplementariusz. W rezultacie należy wskazać, że podmiotem uprawnionym do prowadzenia spraw ASI jest ZASI, z którym Wnioskodawca zawarł umowę na świadczenie obsługi prawnej. W doktrynie wskazuje się, że prowadzenie spraw polega na podejmowaniu wszelkich decyzji w sprawach dotyczących spółki, w szczególności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa spółki, a pojęcie to jest bliskie zarządzaniu.

Wyłącznym przedmiotem działalności ASI jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. Celem inwestycyjnym ASI jest wzrost wartości jej aktywów w wyniku wzrostu wartości lokat spółki i jest realizowany przez dostarczenie finansowania dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, znajdujących się na wczesnym etapie rozwoju. ASI realizuje politykę inwestycyjną polegającą na lokowaniu aktywów zebranych od wielu inwestorów w podmioty na wczesnym etapie rozwoju.

ZASI jest podmiotem wpisanym do Rejestru Zarządzających Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego zgodnie z ustawą o funduszach.

W ramach zarządzania, ZASI realizuje na rzecz ASI czynności o charakterze kompleksowym, zarządczym, administracyjno-organizacyjnym oraz doradczym polegające w szczególności na:

‒zarządzaniu portfelami inwestycyjnymi;

‒zarządzaniu ryzykiem;

‒wykonywaniu na rzecz ASI czynności administracyjnych;

‒podejmowaniu decyzji odnośnie polityk oraz procedur w zakresie procesów inwestycyjnych podejmowanych w ramach ASI;

‒podejmowaniu decyzji zarządczych, mających na celu optymalizację ryzyk inwestycyjnych;

‒sourcingu, selekcji oraz ocenie projektów i podmiotów do inwestycji;

‒zarządzaniu procesem due diligence technologicznego w oparciu o zespół ekspercki;

‒mentoringu w procesie preakceleracji;

‒strukturyzacji inwestycji;

‒udziale i reprezentowaniu ASI w negocjacjach dotyczących inwestycji;

‒podejmowaniu decyzji w przedmiocie inwestycji i wyjść inwestycyjnych;

‒zarządzaniu projektami;

‒opracowywaniu strategii wyjść z inwestycji;

‒doborze odpowiedniej strategii budowy wartości spółek portfelowych;

‒strukturyzacji biznesu spółek portfelowych pod kątem wybranej strategii wyjścia;

‒poszukiwaniu podmiotów zainteresowanych inwestycją kapitału na potrzeby kolejnych rund finansowania spółek portfelowych;

‒monitoringu projektów i spółek, które nie zostały rekomendowane przez komitet inwestycyjny do inwestycji;

‒działaniach marketingowych i public relations ASI.

Część zadań, składających się na czynność zarządzania ASI, ZASI wykonuje wspólnie lub za pośrednictwem Wnioskodawcy.

W ramach usług obsługi prawnej świadczonych na rzecz ZASI (a pośrednio także na rzecz ASI), Wnioskodawca wykonuje następujące czynności:

‒przygotowywanie dokumentów – umów oraz pełnej dokumentacji korporacyjnej – związanych z nabywaniem i zbywaniem aktywów posiadanych przez ASI (w szczególności akcji i/lub udziałów w innych podmiotach);

‒przygotowywanie umów w przedmiocie warunków zaangażowania kapitałowego ASI w inwestycje;

‒przygotowywanie oraz negocjowanie umów mających na celu przygotowanie warunków do realizacji transakcji, których stroną ma być ASI oraz umów inwestycyjnych związanych z inwestycjami przez nią realizowanymi;

‒weryfikacja propozycji w toku procesu negocjacyjnego pod kątem potencjalnych ryzyk prawnych;

‒zapewnianie zgodności z prawem czynności, podejmowanych przez ASI na podstawie zawieranych umów;

‒uprawnienie do zgłaszania ZASI zastrzeżeń wobec planowanych inwestycji w przypadku stwierdzenia istotnych ryzyk prawnych związanych z inwestycją lub zastrzeżeń wobec zgodności planowanej inwestycji z prawem/regulacją wewnętrzną ASI;

‒przeprowadzanie badania prawnego i podatkowego (badanie due diligence) podmiotów, inwestycją w które/wyjściem z inwestycji zainteresowana jest ASI, przed zakupem lub sprzedażą udziałów/akcji przez nią, w tym w szczególności identyfikowanie potencjalnych ryzyk prawnych i podatkowych i informowanie o nich ZASI;

‒doradztwo i reprezentacja (udział) w negocjacjach zmierzających do dokonania transakcji;

‒udzielanie porad, konsultacji prawnych i sporządzanie opinii prawnych, w zakresie związanym bezpośrednio z działalnością ASI.

Wymienione wyżej usługi są świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie stosownych umów zawieranych z ZASI.

Usługi świadczone przez Wnioskodawcę stanowią w globalnej ocenie odrębną całość, a także spełniają szczególne i istotne funkcje dla całej działalności ASI, w konsekwencji czego mają realny wpływ na funkcjonowanie ZASI. Wskazane usługi są świadczone na rzecz ZASI przez Wnioskodawcę i jego podwykonawców oraz osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub innych umów cywilnoprawnych i stanowią kompleksowe świadczenie w zakresie czynności obsługi i doradztwa prawnego i podatkowego – w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych – związanej z zarządzaniem ASI.

Pytaniem Wnioskodawcy objęte są wyłącznie te usługi, które spółka świadczy na rzecz ZASI (a pośrednio na rzecz ASI), a zatem usługi obsługi prawnej związanej bezpośrednio z działalnością ZASI oraz ASI. Pytanie o zwolnienie z podatku VAT nie dotyczy pozostałej działalności Wnioskodawcy, jaką jest świadczenie usług obsługi prawnej na rzecz innych podmiotów niż ZASI i ASI (niebędących funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi ani podmiotami zarządzającymi takimi funduszami).

Pytanie

Czy przedstawione w stanie faktycznym usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI (pośrednio także na rzecz ASI) korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT?

Pytaniem Wnioskodawcy objęte są wyłącznie te usługi, które Wnioskodawca świadczy na rzecz ZASI (a pośrednio na rzecz ASI), a zatem usługi obsługi prawnej związanej bezpośrednio z działalnością ZASI oraz ASI. Pytanie o zwolnienie z podatku VAT nie dotyczy pozostałej działalności Wnioskodawcy, jaką jest świadczenie usług obsługi prawnej na rzecz innych podmiotów (niebędących funduszami inwestycyjnymi ani podmiotami zarządzającymi takimi funduszami).

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, opisane w przedstawionym stanie faktycznym usługi świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie umów zawartych z ZASI korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, alternatywna spółka inwestycyjna jest rodzajem alternatywnego funduszu inwestycyjnego innym niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty. Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, na podstawie art. 8a ust. 3 ustawy o funduszach jest, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.

Z kolei zarządzający alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi są podmiotami wpisanymi do rejestru zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego zgodnie z ustawą o funduszach. W ramach usług zarządzania, zarządzający alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi wykonują na rzecz alternatywnych spółek inwestycyjnych zadania o charakterze kompleksowym, zarządczym, administracyjno-organizacyjnym oraz doradczym polegające w szczególności na:

‒zarządzaniu portfelami inwestycyjnymi;

‒zarządzaniu ryzykiem;

‒wykonywaniu na rzecz alternatywnych spółek inwestycyjnych czynności administracyjnych;

‒podejmowaniu decyzji odnośnie polityk oraz procedur w zakresie procesów inwestycyjnych podejmowanych w ramach alternatwynych spółek inwestycyjnych;

‒podejmowaniu decyzji zarządczych, mających na celu optymalizację ryzyk inwestycyjnych;

‒sourcingu, selekcji oraz ocenie projektów i podmiotów do inwestycji;

‒zarządzaniu procesem due diligence technologicznego w oparciu o zespół ekspercki;

‒mentoringu w procesie preakceleracji;

‒strukturyzacji inwestycji;

‒udziale i reprezentowaniu alternatywnych spółek inwestycyjnych w negocjacjach dotyczących inwestycji;

‒podejmowaniu decyzji w przedmiocie inwestycji i wyjść inwestycyjnych;

‒zarządzaniu projektami;

‒opracowywaniu strategii wyjść z inwestycji;

‒doborze odpowiedniej strategii budowy wartości spółek portfelowych;

‒strukturyzacji biznesu spółek portfelowych pod kątem wybranej strategii wyjścia;

‒poszukiwaniu podmiotów zainteresowanych inwestycją kapitału na potrzeby kolejnych rund finansowania spółek portfelowych;

‒monitoringu projektów i spółek które nie zostały rekomendowane przez komitet inwestycyjny do inwestycji;

‒działaniach marketingowych i public relations alternatywnych spółek inwestycyjnych.

Na podstawie art. 70g ustawy o funduszach część zadań, składających się na zarządzanie alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi wykonują – wspólnie lub za pośrednictwem podmiotów zewnętrznych, posiadających wiedzę specjalistyczną wymaganą do realizacji powierzonego zakresu usług.

Wnioskodawcę należy uznać za jeden z takich podmiotów w kontekście usług świadczonych na rzecz ZASI, które zostały zawarte w opisie stanu faktycznego.

ZASI zarządza ASI, która posiada określoną politykę inwestycyjną, natomiast zakres działalności ZASI wskazany w ustawie o funduszach pokrywa się z zakresem wynikającym ze statutu ASI, a zatem należy uznać, że został wykazany charakter ZASI jako zewnętrznie zarządzającego, o którym mowa w art. 8b ust. 2 pkt 2 ustawy o funduszach, a tym samym, że Wnioskodawca świadczy usługi na rzecz zarządzającego alternatywną spółką inwestycyjną i pośrednio na rzecz alternatywnej spółki inwestycyjnej.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, zwalnia się od opodatkowania podatkiem VAT usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Podstawą do zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT jest art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa VAT), zgodnie z którym państwa członkowskie UE zwalniają z opodatkowania podatkiem VAT transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Z brzmienia art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT wynika, że prawodawca unijny pozostawił ustawodawcom państw członkowskich swobodę w zakresie określenia, jakich podmiotów mogą dotyczyć usługi zarządzania objęte zwolnieniem z VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, ustawodawca polski zadecydował o zastosowaniu zwolnienia z VAT do czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach.

W ocenie Wnioskodawcy, dla możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT nie ma zatem znaczenia, czy czynności zarządzania wykonywane są na rzecz funduszy inwestycyjnych czy też alternatywnych funduszy inwestycyjnych, a w konsekwencji – także alternatywnych spółek inwestycyjnych, będących rodzajem alternatywnych funduszy inwestycyjnych. W dyrektywie VAT nie została przewidziana definicja pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Pojęcie zarządzania definiowane jest w załączniku II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (dalej: dyrektywa UCITS). W artykule 6 ust. 2 zdanie ostatnie dyrektywy UCITS określono: „Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje, do celów niniejszej dyrektywy, obowiązki, o których mowa w załączniku II”.

Zgodnie z przywołanym załącznikiem II do dyrektywy UCITS, funkcje zarządzania obejmują:

1.Zarządzanie inwestycjami;

2.Administrację, w tym:

‒obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem;

‒zapytania klientów;

‒wycenę i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

‒monitorowanie przestrzegania uregulowań;

‒prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

‒wypłatę zysków;

‒emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa;

‒rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

‒prowadzenie ksiąg;

3.Wprowadzanie do obrotu.

Analogicznie funkcję zarządzania definiuje także Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (dalej: dyrektywa ZAFI).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. w) dyrektywy ZAFI: Zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: AFI) oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I, na rzecz jednego lub większej liczby AFI.

Zgodnie z pkt 1 załącznika I do dyrektywy ZAFI, minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym (dalej: ZAFI), zarządzając alternatywnym funduszem inwestycyjnym, to:

(a) zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;

(b) zarządzanie ryzykiem.

Natomiast w pkt 2 załącznika I zawarty został katalog innych czynności, jakie ZAFI może wykonywać dodatkowo w ramach usługi zarządzania. Co istotne, wskazany minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego służy określeniu, czy dany podmiot może być uznany za ZAFI (analogicznie: za ZASI), nie ogranicza natomiast katalogu czynności wchodzących w zakres zarządzania, co wynika wprost z pkt 2 załącznika I.

W ocenie Wnioskodawcy, z załącznika I do dyrektywy ZAFI oraz z załącznika II do dyrektywy UCITS wynika zatem, że na czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi składają się nie tylko działania polegające na zarządzaniu inwestycjami (realizacją polityki inwestycyjnej funduszy), lecz również czynności z zakresu administracji, w tym zapewnienia obsługi prawnej i obsługi rachunkowo-księgowej.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), w którym wskazuje się ponadto, iż pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniana przez państwa członkowskie. Do dnia 31 marca 2013 r. w art. 43 ust. 8 ustawy o VAT znajdowała się definicja pojęcia „zarządzania” do celów stosowania ww. zwolnienia. W konsekwencji nowelizacji ustawy o VAT zmierzającej do dostosowania polskich przepisów do orzecznictwa TSUE, z dniem 1 kwietnia 2013 r. z ustawy o VAT usunięto art. 43 ust. 8 zawierający definicję „zarządzania” niezgodną z ww. orzecznictwem (m.in. z wyrokiem TSUE w sprawie C-169/04 Abbey National plc).

W konsekwencji, zakres zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT (a w konsekwencji również zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT) należy, zdaniem Wnioskodawcy interpretować zgodnie z prawem wspólnotowym oraz orzecznictwem TSUE.

Jak wskazuje Wnioskodawca, w przywołanym powyżej wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc, TSUE uznał, że zarządzanie funduszami powierniczymi (obecnie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi): „jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”, co oznacza, że zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma charakter przedmiotowy, a nie podmiotowy. O możliwości zastosowania zwolnienia decyduje zakres czynności świadczonych przez usługodawcę, bez względu na status usługodawcy.

W konsekwencji zajętego przez TSUE stanowiska stwierdzić należy, iż brak jest podstaw do zawężania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT jedynie do usług świadczonych na rzecz alternatywnych spółek inwestycyjnych przez zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi.

Co więcej, interpretacja ta współgra z przyznanym ZASI na podstawie art. 70g ustawy o funduszach uprawnieniem do outsourcingu części czynności związanych z działalnością prowadzoną przez zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi. W ocenie Wnioskodawcy, brak jest zatem możliwości uznania, aby istniały jakiekolwiek przeszkody, do stosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT do usług świadczonych przez inne (poza samymi zarządzającymi alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi) podmioty, pod warunkiem, że podejmowane przez nie czynności wpisują się w katalog działań objętych zakresem usługi zarządzania funduszami.

Stanowisko to potwierdza także późniejsze orzecznictwo TSUE, m.in. wyrok z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH, w którym potwierdzono możliwość stosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT dla usług doradztwa inwestycyjnego świadczonych przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym.

W wyroku wydanym w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH, TSUE wskazał ponadto, iż: „(...) Poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem, do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107 w rubryce „administracja”(...)”.

Dodatkowo, jak wynika z przywołanego powyżej wyroku TSUE, wyliczenie zawarte w załączniku II do dyrektywy UCITS nie jest wyczerpujące. Także w przypadku, gdyby dane usługi nie były wymienione we wskazanym załączniku II, mogą one zostać objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem VAT, jako usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

W wymienionym powyżej wyroku TSUE wskazał: „fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część b lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy. Należy bowiem przypomnieć, że w pkt 26, 63 i 64 ww. wyroku w sprawie Abbey National Trybunał orzekł, iż nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów, wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym. Nie ma więc większego znaczenia fakt, że – jak to miało miejsce w sprawie będącej przedmiotem postępowania głównego – zadanie wykonywania udzielanych przez GfBk zaleceń kupna i sprzedaży aktywów, po weryfikacji ich zgodności z ograniczeniami w zakresie inwestowania, należało do wspomnianego TFI”.

Stanowisko prezentowane w orzecznictwie TSUE jest potwierdzane także w wyrokach sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku z dnia 11 kwietnia 2019 r., sygn. I SA/Po 168/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uzasadniając stanowisko prawne odwołał się do innego orzeczenia TSUE: „W orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym pojęcie zarządzania, rzecznik generalny podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze”. Zdaniem pełnomocnika „Transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT”. (...) Sąd rozpatrujący przedmiotową sprawę w pełni podziela powyższe stanowisko. Nie ulega bowiem wątpliwości, że to usługi doradcze tworzące odrębną całość oraz dotyczące specyficznych i istotnych elementów związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi objęte są przedmiotowym zwolnieniem (usługi dedykowane). Usługi tego typu – zarządzania funduszem inwestycyjnym – mogą być ponadto powierzone osobom trzecim i powierzenie takie samo w sobie nie ma wpływu na możliwość zastosowania zwolnienia podatkowego – nie wyklucza bowiem takiej możliwości.”.

W podobnym tonie wypowiedział się także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 1 sierpnia 2019 r., sygn. I SA/Kr 609/19, który wprost stwierdził: „Okoliczność, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnofinansowej funduszu, nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym”, a także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 kwietnia 2018 r. sygn. I FSK 1028/16: „(...) Również to, że usługa nie wpływa bezpośrednio na prawną i ekonomiczną sytuację nabywającego (odpowiedzialność za ostateczną decyzję inwestycyjną ponosi zarządzający), nie czyni zasadnym oddalenia skargi. Kwestię tę analizował rzecznik generalny w sprawie C-275/11 GfBk, badając zarzut podniesiony przez Republikę Federalną Niemiec i komisję, iż decyzje rodzące skutki prawne podejmowała spółka zarządzająca, a nie GfBk, co potwierdzałoby brak „zarządzania” jako usługi specyficznej i wyodrębnionej dla celów art. 13 część b lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy. Rzecznik generalny zarzutu tego nie uwzględnił, uznając, że można przyjąć, że został on w dorozumiany sposób odrzucony także w wyroku w sprawie Abbey National, gdzie celnie wskazano, że „Gdyby zwolnienie ograniczone było do czynności mających wpływ na skład portfela, to zwolniona od podatku byłaby jedynie szczątkowa część czynności funduszu powierniczego”.

Podsumowując powyższe rozważania, Wnioskodawca wskazuje, że dyrektywa VAT w art. 135 ust. 1 lit. g) przewiduje, iż zwalnia się od opodatkowania podatkiem VAT zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie, natomiast ustawa o VAT w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) precyzuje, iż zwolnienie przysługuje w odniesieniu do usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów ustawy o funduszach.

Artykuł 4 ust. 1 lit. w) dyrektywy ZAFI wprowadza definicję „zarządzania AFI”, zgodnie z którą oznacza ono „wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I, na rzecz jednego lub większej liczby AFI”.

Zgodnie zaś z pkt 1 załącznika I do Dyrektywy ZAFI, minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI, to (a) zarządzanie portfelami inwestycyjnymi; (b) zarządzanie ryzykiem. Podobne rozwiązanie zostało przyjęte w ustawie o funduszach, której art. 8b ust. 1 przewiduje, iż zarządzający ASI zarządza alternatywną spółką inwestycyjną, w tym co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem.

Przedstawiona powyżej definicja oraz wskazany minimalny zakres czynności służą identyfikacji podmiotu jako zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym.

Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego, objęte przedmiotowym pytaniem czynności Wnioskodawcy świadczone są na rzecz ZASI i pośrednio ASI, a więc podmiotów wypełniających powyższą definicję.

Wskazane w załączniku I do dyrektywy ZAFI czynności nie wprowadzają ograniczenia czynności zarządzania, wykonywanych przez zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi wyłącznie do zarządzania portfelami inwestycyjnymi lub zarządzania ryzykiem. Zgodnie bowiem z pkt 2 wskazanego załącznika I do dyrektywy ZAFI, ZAFI mogą wykonywać także inne czynności, takie jak:

‒administrowanie:

a.obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;

b.zapytania klientów;

c.wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;

d.monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e.prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;

f.podział dochodu;

g.emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów,

h.ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;

i.przechowywanie ksiąg,

‒wprowadzanie do obrotu;

‒działalność związana z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI oraz spółkami i innymi aktywami w które zainwestowali.

Jak zostało już wskazane w uzasadnieniu niniejszego wniosku, zgodnie z załącznikiem II do dyrektywy UCITS, w skład zbiorowego zarządzania portfelem wchodzą (pokrywające się w znacznej mierze z zakresem przewidzianym w załączniku I do dyrektywy ZAFI) następujące czynności:

‒zarządzanie inwestycjami;

‒administracja, w tym:

a.obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b.zapytania klientów;

c.wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d.monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e.prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f.wypłata zysków;

g.emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h.rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i.prowadzenie ksiąg;

‒wprowadzanie do obrotu.

Powyższe prowadzi do wniosku, że zakresem zwolnienia usług zarządzania alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT objęty jest szereg czynności, składających się na kompleksową usługę zarządzania.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 grudnia 2019 r. sygn. III SA/Wa 1187/19, uchylającego zaskarżoną interpretację Dyrektora KIS, wskazał, że „(...) Zwolnienie dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być rozpatrywane zgodnie z przepisami dyrektywy ZAFI oraz ustawą o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi. Oczywiście zgodzić się należy w tym zakresie z organem interpretacyjnym, niemiej jednak pamiętać trzeba, że przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT odnosi się zarówno do sytuacji prawnej funduszy inwestycyjnych stanowiących przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe w rozumieniu przepisów dyrektywy UCITS, jak i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, czyli do funduszy inwestycyjnych w ogólności. Wynika to wprost z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT. To, że alternatywne fundusze inwestycyjne zostały wyłączone na gruncie prawa polskiego z kategorii przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS, nie wyłącza zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, także wobec podmiotów świadczących usługi na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych, a więc na rzecz podmiotów niebędących przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił również, że przepis art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 112 przewiduje przyznanie zwolnienia od podatku VAT specjalistycznym funduszom inwestycyjnym określonym przez państwa członkowskie, natomiast w Polsce przyznano takie zwolnienie zarówno funduszom inwestycyjnym będącym przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w myśl dyrektywy UCITS, jak również innym funduszom, w tym ZAFI. Wobec tego zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie uzasadnione jest różnicowanie podmiotów tylko ze względu na to, czy podmiot, na rzecz którego świadczone są usługi zaliczany jest do kategorii przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, czy też nie, bowiem prowadziłoby to do nieuzasadnionego różnicowania podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji prawnej oraz w podobnym stanie faktycznym.

W orzecznictwie TSUE wskazuje się natomiast, że pojęcie zarządzania funduszami, poza zarządzaniem portfelem i ryzykiem, obejmuje także czynności dodatkowe, odpowiednio określone w załączniku II do dyrektywy UCITS, a owo autonomiczne pojęcie zarządzania może obejmować różne odrębne czynności, np. usługi w zakresie administrowania i prowadzenia rachunkowości funduszu (wyrok C-169/04), czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11), które będą korzystały ze zwolnienia, nawet jeżeli będą świadczone przez zarządzających będących osobami trzecimi. Zdaniem TSUE jedynym warunkiem uznania danych usług za zarządzanie jest to, aby usługi te spełniały szczególnie istotne funkcje dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z przepisami ustawy o funduszach, nie jest możliwe wykonywanie czynności zarządzania portfelem i ryzykiem przez podmiot inny, niż ZAFI. Tym samym należy uznać, że tak wąskie rozumienie pojęcia zarządzania na gruncie ustawy o VAT skutkowałoby uznaniem zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT za zwolnienie podmiotowe, adresowane tylko do podmiotów uprawnionych do zarządzania portfelem i ryzykiem alternatywnej spółki inwestycyjnej, czyli tylko ZAFI, a samo pojęcie zarządzania ograniczałoby się jedynie do zarządzania portfelem i ryzykiem ZAFI.

Powyższa argumentacja znajduje swoje uzasadnienie w orzecznictwie sądów administracyjnych, bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 1 sierpnia 2019 r., sygn. I SA/Kr 609/19 uznał, że „(...) Na gruncie przepisów u.f.i. (ustawy o funduszach – przyp. aut.), zarządzać portfelem oraz ryzykiem AFI może tylko i wyłącznie ZAFI, w związku z tym w myśl przepisów u.f.i. niemożliwym jest wykonywanie czynności zarządzania portfelem i ryzykiem przez podmiot inny, niż ZAFI. Tym samym uprawniona jest konstatacja, że tak wąskie rozumienie pojęcia zarządzania na kanwie ustawy o VAT skutkowałoby uznaniem interpretowanego zwolnienia za podmiotowe, adresowanego tylko do podmiotów uprawnionych do zarządzania portfelem i ryzykiem alternatywnej spółki inwestycyjnej, czyli tylko ZAFI, a samo pojęcie zarządzania ograniczałoby się jedynie do zarządzania portfelem i ryzykiem ZAFI”.

Za stanowiskiem Wnioskodawcy przemawia także argument natury historycznej, nawiązujący do nieobowiązującej już definicji zarządzania, stworzonej na potrzeby prawa podatkowego, a wyrażonej w art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, zgodnie z którą zarządzanie było rozumiane przez zarządzanie aktywami, dystrybucję tytułów uczestnictwa, tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi, prowadzenie rachunków rejestrów aktywów, przechowywanie aktywów. Wskazany przepis, z racji niezwykle wąskiego ujęcia zarządzania, został uchylony 1 kwietnia 2013 r. w celu dostosowania prawa polskiego do autonomicznej definicji zarządzania wypracowanej w orzecznictwie TSUE na gruncie przepisów dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Nie ulega zatem wątpliwości, że wprowadzenie szerokiej definicji pojęcia zarządzania miało na celu zwolnienie wszelkich usług związanych immamentnie z usługami zarządzania funduszami.

Analogiczne stanowisko zajął także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 października 2019 r., sygn. III SA/Wa 530/19 oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 2 października 2019 r. sygn. I SA/Wr 370/19, w uzasadnieniu którego sąd ten wskazał ponadto, że „Pojęcie zarządzania AFI nie powinno być definiowane w oderwaniu od art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT, a więc tylko w oparciu o dyrektywę ZAFI i krajową ustawę o funduszach inwestycyjnych i ZAFI. Niewątpliwie bowiem AFI należy do „specjalnych funduszy inwestycyjnych” a na kanwie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o jakim mowa w przywołanym przepisie dyrektywy VAT, została wypracowana praktyka orzecznicza TSUE.”.

W dalszej kolejności należy wskazać, że w związku z przewidzianą w art. 70g ustawy o funduszach możliwością powierzenia przez zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi części czynności wchodzących w skład usługi zarządzania alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi podmiotom zewnętrznym, zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT obejmuje wszystkie podmioty, wykonujące przedmiotowe czynności na podstawie umowy z zarządzającymi alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzeczeniach TSUE oraz sądów administracyjnych, w których podkreśla się przedmiotowy, a nie podmiotowy charakter zwolnienia (tak m.in.: wyrok TSUE w sprawie C-169/04 Abbey National plc; wyrok TSUE w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH; Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 1 sierpnia 2019 r. sygn. I SA/Kr 609/19).

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż dla uznania możliwości objęcia zwolnieniem z opodatkowania podatkiem VAT czynności wykonywanych na rzecz funduszu inwestycyjnego (w konsekwencji także wykonywanych na rzecz ZASI przez Wnioskodawcę) nie jest konieczne, aby czynności te miały charakter zarządczy, a więc polegały na podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, gospodarowaniu środkami funduszu. Czynności te są zastrzeżone dla podmiotów będących zarządzającymi alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, a ograniczenie możliwości zastosowania zwolnienia od wykonywania minimum wskazanych czynności o charakterze zarządczym, prowadziłoby do konieczności uznania podmiotowego – a nie przedmiotowego – charakteru zwolnienia, co z kolei stoi w sprzeczności z dyrektywą VAT oraz orzecznictwem TSUE. W zakres zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT wchodzą zatem wszelkie czynności związane z działalnością alternatywnych spółek inwestycyjnych, pod warunkiem, że – jak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 lutego 2018 r., sygn. I FSK 634/16 – stanowią one w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi (tak też: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r. sygn. I FSK 1915/14). Dodatkowo, jak wynika z orzecznictwa TSUE, w celu ustalenia, czy dane usługi świadczone przez osobę trzecią podlegają zwolnieniu z VAT, należy każdorazowo badać, czy są one nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla funduszy a ich skutkiem jest realizacja szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych oraz TSUE wynikają zatem następujące wnioski:

a.zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych ma charakter przedmiotowy, a o możliwości zastosowania tego zwolnienia nie decyduje status podatnika będącego usługodawcą, ale wyłącznie rodzaj i zakres podejmowanych czynności (świadczonych usług);

b.zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT dotyczy wyłącznie tych usług, które stanowią odrębną całość oraz są specyficzne i istotne w kontekście działalności funduszu inwestycyjnego, usługi takie powinny mieć realny wpływ na funkcjonowanie funduszu;

c.dla uznania możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT nie jest konieczne, aby usługi świadczone przez podatnika dotyczyły wyłącznie działalności inwestycyjnej funduszu, a zatem dotyczyły ściśle zarządzania portfelem inwestycyjnym lub zarządzania ryzykiem.

W związku z powyższym należy wywnioskować, iż cytowane przez Wnioskodawcę orzecznictwo potwierdza, że przedmiotowe zwolnienie obejmuje także czynności o charakterze administracyjnym (w tym w zakresie obsługi prawnej alternatywnych spółek inwestycyjnych w procesie inwestycyjnym).

W odniesieniu do powyższego, w kontekście opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego w niniejszym wniosku, Wnioskodawca wskazuje, że w odniesieniu do czynności, jakie Wnioskodawca wykonuje na rzecz ZASI na podstawie zawartych umów, wszystkie przedstawione powyżej kryteria zostają spełnione, a zatem w pełni uzasadniony jest pogląd Wnioskodawcy, iż możliwe będzie zastosowanie do tych czynności zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Podsumowując, w pierwszej kolejności Wnioskodawca wskazuje, że opisane w opisie stanu faktycznego czynności podejmowane przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI zostały zawarte w załączniku nr II do dyrektywy UCITS, konstytuującego katalog usług z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Usługi świadczone na rzecz ZASI (pośrednio także na rzecz ASI) polegają bowiem na kompleksowej obsłudze prawnej ASI oraz realizowanych inwestycji. Usługi Wnioskodawcy stanowią zatem zespół powiązanych ze sobą czynności, których zakres oraz cel jest istotny i specyficzny dla procesu zarządzania inwestycjami ASI – odnoszą się bowiem do kluczowego elementu jej aktywności w ramach podejmowanego procesu inwestycyjnego, jakim jest sporządzanie dokumentacji prawnej w związku z inwestycjami, badaniem due dilligence zbywanych lub nabywanych przez ASI aktywów czy czynnościami podejmowanymi w toku negocjacji transakcji dotyczących aktywów ASI.

Po drugie, są to niewątpliwie czynności stanowiące dającą się wyodrębnić całość, a także pełnią one specyficzne i istotne funkcje w kontekście działalności ASI – odnoszą się bowiem do kluczowego aspektu jej działalności, jakim jest podejmowanie i realizacja procesu inwestycyjnego. Podkreślenia wymaga, że bez czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę, ZASI nie byłyby w stanie realizować czynności zarządzania ASI, bowiem czynności polegające na opracowywaniu umów inwestycyjnych, negocjowaniu umów, identyfikacji ryzyk prawnych związanych z podejmowanymi decyzjami inwestycyjnymi, a w konsekwencji zapewnianie zgodnego z prawem działania ASI, są bezsprzecznie czynnościami istotnymi dla jej funkcjonowania. Trudno bowiem wyobrazić sobie należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej ASI bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych decyzji/transakcji oraz ich przygotowywania pod kątem prawnym (np. poprzez przygotowanie odpowiednich umów, przeprowadzenie badania spółki przed jej nabyciem, prowadzenie negocjacji, zapewnienie spełnienia wymogów regulacyjnych). Wsparcie zapewniane przez Wnioskodawcę umożliwia więc ASI skuteczne prawnie pozyskiwanie/zbywanie aktywów, a także realizację oraz ochronę przysługujących jej praw.

Jednocześnie, usługi świadczone przez Wnioskodawcę w oderwaniu od całokształtu procesu zarządzania ASI, nie miałyby dla ZASI znaczenia. Usługi te mają realny wpływ na funkcjonowanie ASI – co więcej, ich realizacja jest niezbędna celem zapewnienia jej prawidłowej działalności. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie umów zawartych z ZASI należy uznać za specyficzne, gdyż pozostają nierozerwalnie związane z działalnością ASI.

Specyfika ta odróżnia ww. usługi od pozostałych usług świadczonych przez Wnioskodawcę na rzecz innych podmiotów, które to pozostałe usługi nie są objęte pytaniem postawionym w ramach niniejszego wniosku. Dodatkowo należy wskazać że, Wnioskodawca może mieć pośredni, rzeczywisty wpływ na decyzje inwestycyjne podejmowane przez ASI z uwagi na posiadane uprawnienie do zgłaszania ZASI zastrzeżeń w zakresie planowanych inwestycji.

Prezentowane przez Wnioskodawcę stanowisko znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie TSUE oraz sądów administracyjnych, jak również w wydawanych aktualnie przez organy podatkowe interpretacjach indywidualnych, które to interpretacje potwierdzają możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT usług doradztwa, w tym doradztwa prawnego, wykonywanych na rzecz funduszy inwestycyjnych.

Stanowisko takie zostało przedstawione m.in. w następujących interpretacjach indywidualnych:

‒z 21 stycznia 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.671.2019.2.AK;

‒z 21 października 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.374.2019.1.OA;

‒z dnia 18 czerwca 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.160.2019.1.RW;

‒z dnia 18 czerwca 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.159.2019.1.MJ;

‒z dnia 25 lutego 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.7.2019.1.MP;

‒z dnia 13 lutego 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.791.2018.1.AK;

‒z dnia 12 lutego 2019 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.764.2018.1.MP;

‒z dnia 9 stycznia 2018 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.641.2017.1.KR;

‒z dnia 13 października 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.4012017.3.AS;

‒z dnia 25 stycznia 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 1462-IPPP1.4512.958.2016.1.BS.

‒z dnia 14 lipca 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.293.2020.1.IK.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, opisane w przedstawionym stanie faktycznym usługi świadczone przez Wnioskodawcę na podstawie umów zawartych z ZASI korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)eksport towarów;

3)import towarów na terytorium kraju;

4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1)jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;

2)złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu,

podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo spółką osobową, będącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Podlegają Państwo nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce oraz posiadają status czynnego, zarejestrowanego podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawarli Państwo umowy na prowadzenie obsługi prawnej ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej będącej alternatywną spółką inwestycyjną (ASI). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, z którą zawarli Państwo umowy na prowadzenie obsługi prawnej jest jednocześnie podmiotem zarządzającym ASI, przy czym jest zewnętrznie zarządzającym (ZASI), o którym mowa w art. 8b ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

ZASI jest podmiotem wpisanym do Rejestru Zarządzających Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego zgodnie z ustawą o funduszach.

W ramach usług obsługi prawnej świadczonych na rzecz ZASI (a pośrednio także na rzecz ASI), wykonują Państwo następujące czynności:

‒przygotowywanie umów w przedmiocie warunków zaangażowania kapitałowego ASI w inwestycje;

‒weryfikacja propozycji w toku procesu negocjacyjnego pod kątem potencjalnych ryzyk prawnych;

‒zapewnianie zgodności z prawem czynności, podejmowanych przez ASI na podstawie zawieranych umów;

‒doradztwo i reprezentacja (udział) w negocjacjach zmierzających do dokonania transakcji;

‒udzielanie porad, konsultacji prawnych i sporządzanie opinii prawnych, w zakresie związanym bezpośrednio z działalnością ASI.

Wymienione wyżej usługi są świadczone przez Państwa na podstawie stosownych umów zawieranych z ZASI.

Wskazali Państwo, że świadczone przez Państwa usługi stanowią w globalnej ocenie odrębną całość, a także spełniają szczególne i istotne funkcje dla całej działalności ASI, w konsekwencji czego mają realny wpływ na funkcjonowanie ZASI. Wskazane usługi są świadczone na rzecz ZASI przez Państwa i podwykonawców oraz osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub innych umów cywilnoprawnych i stanowią kompleksowe świadczenie w zakresie czynności obsługi i doradztwa prawnego i podatkowego – w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych – związanej z zarządzaniem ASI.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy przedstawione w stanie faktycznym usługi świadczone przez Państwa na rzecz ZASI (pośrednio także na rzecz ASI) korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

W odniesieniu do kwestii, objętej zakresem zadanego przez Państwa pytania, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

‒zarządzanie inwestycjami,

‒administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg,

‒wprowadzanie do obrotu.

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte Dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu Dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych Dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do Dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do Dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy, uznać należy, że usługi obsługi prawnej, które świadczą Państwo na rzecz ZASI i ASI mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w załączniku II do Dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. usług.

Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.

Stosownie do art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 5 u.f.i.:

Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Jak stanowi art. 2 pkt 7 u.f.i.:

Pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI - rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji ‑ prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

Ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Według art. 8a ust. 1 u.f.i.:

Alternatywna spółka inwestycyjna jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż określony w art. 3 ust. 4 pkt 2.

Stosownie do art. 8a ust. 2 u.f.i.:

Alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:

1)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;

2)spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.

W oparciu o treść art. 8a ust. 3 u.f.i:

Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.

Na podstawie art. 8b ust. 1 u.f.i.:

Zarządzający ASI zarządza alternatywną spółką inwestycyjną, w tym co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem.

W myśl art. 8b ust. 2 u.f.i.:

Zarządzającym ASI może być, wyłącznie:

1)w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 1 – spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, prowadząca działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI;

2)w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 2 – spółka kapitałowa będąca komplementariuszem alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI.

Zgodnie z art. 70a ust. 1 u.f.i.:

Zarządzającym ASI może być wyłącznie spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 70e ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI).

Stosownie do art. 70a ust. 2 u.f.i.:

Na warunkach określonych w rozdziale 3, w przypadku zarządzania portfelami inwestycyjnymi o niskiej wartości, spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać działalność określoną w art. 70e ust. 1 jako zarządzający ASI bez zezwolenia Komisji, po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI.

Ponadto, w myśl art. 70e ust. 1 i 2 u.f.i.:

Przedmiotem działalności zarządzającego ASI może być wyłącznie zarządzanie alternatywną spółką inwestycyjną, w tym wprowadzanie tej spółki do obrotu, oraz, z zastrzeżeniem ust. 2, zarządzanie unijnym AFI, w tym wprowadzanie tych AFI do obrotu.

Zarządzanie unijnym AFI może być przedmiotem działalności wyłącznie zewnętrznie zarządzającego ASI, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI.

Według art. 70g ust. 1 u.f.i.:

Zarządzający ASI może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez tego zarządzającego.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że zawarli Państwo umowy na prowadzenie obsługi prawnej z innym podmiotem – spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej będącej alternatywną spółką inwestycyjną (ASI). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, z którą zawarli Państwo umowy na prowadzenie obsługi prawnej jest jednocześnie podmiotem zarządzającym ASI, przy czym jest zewnętrznie zarządzającym (ZASI), o którym mowa w art. 8b ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Z uwagi na powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia usług obsługi prawnej została spełniona.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że usługi obsługi prawnej, które będą Państwo świadczyć na podstawie umowy zawartej z ZASI, będącym zewnętrznie zarządzającym ASI, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Dane dokumentu

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 3 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.5.2023.1.JJ